چرا قهوه ته‌نشین می‌شود؟

دیدن تفاله قهوه یا قهوه ته‌نشین شده در کف فنجان به شدت حال آدم را می‌گیرد، خصوصا اگر خودتان آن قهوه را درست کرده باشید یا در یک کافه خوب با این صحنه مواجه شوید. مشکلاتی مثل این باعث خراب شدن تجربه قهوه‌نوشی می‌شود و حتی ممکن است که باعث کم شدن علاقه فرد به نوشیدن قهوه‌های بیشتر و یا دوست نداشتن یک روش دم‌آوری یا حتی تجربه ناخوشایند از یک کافه خاص شود. در این مطلب در مورد علت ته‌نشین شدن قهوه بحث می‌کنیم و نگاه کوتاهی به روش‌های کاهش احتمال بروز این مشکل می‌اندازیم:

آیا ته‌نشین شدن قهوه طبیعی است؟

اگر اولین بار است که با این مشکل مواجه می‌شوید احتمالا خیلی تعجب می‌کنید، اما باید بگوییم که این مساله تا حدودی طبیعی است. باید دقت کنید که پدیده ته‌نشین قهوه ضمن طبیعی بودن نشان دهنده این است که مشکل یا ایرادی در پروسه دم‌آوری وجود دارد.

امکان ایجاد تفاله قهوه در بعضی از روش‌های دم‌آوری بیشتر از سایر متدها است، برای همین کسب مهارت در استفاده از آن ابزار یا روش دم‌آوری و توجه به نکات خاصی در زمان دم‌آوری آن اهمیت زیادی دارد. معمولا در روش‌های تهیه قهوه فیلتری خصوصا در صورت استفاده از فیلتر کاغذی قهوه، کمتر این مشکل پیش می‌آید. در مقابل، در روش‌هایی که برای استخراج قهوه آن را غوطه‌ورمی‌کنند این مشکل خیلی بیشتر پیش می‌آید. پس این پدیده تا حدودی طبیعی است و ممکن است این مشکل به دلایل مختلفی به وجود آید.

چه زمانی قهوه ته‌نشین می‌شود؟

شاید شما هم با این مشکل مواجه شده باشید و دنبال پیدا کردن علت ته‌نشین شدن قهوه‌تان باشید. از جمله دلایل ته‌نشین شدن قهوه را در زیر توضیح داده‌ایم:

مهارت کم در روش‌های غوطه‌وری قهوه: اگر از روش‌های غوطه‌وری قهوه در آب (مثل روش فرنچ پرس، قهوه ‌ترک، موکاپات) برای تهیه قهوه‌تان استفاده می‌کنید، احتمال اینکه مقداری از پودر قهوه به فنجان‌ راه پیدا کند زیاد است. این مشکل خصوصا زمانی که مهارت کمی‌ در استفاده از این ابزارها دارید بیشتر پیش می‌آید.

درشتی آسیاب قهوه: میزان درشتی آسیاب قهوه هم در میزان ته‌نشین شدن قهوه تاثیرگذار است. قهوه پودر به راحتی از فیلتر و مش ابزار دم‌آوری عبور کرده و احتمالا میزان زیادی از آن در ته فنجان شما انباشته می‌شود.

دانه‌های قهوه با روغن زیاد: در قهوه‌ای که روغن زیادی دارد، گرانول قهوه چسبیده شده به این روغن‌ها راه خودشان را به کف فنجان شما پیدا می‌کنند.

آسیاب قهوه ناصاف: اگر اندازه سابه قهوه‌ای که استفاده می‌ کنید متوازن و یکسان نباشد، احتمالا پودر‌ قهوه ریزتر را کف فنجان‌تان پیدا می‌کنید.

سایز سابه مناسب با روش دم‌آوری: اگر سایز سابه قهوه با روش دم‌آوری سازگار نباشد، احتمال بروز این مشکل بیشتر می‌شود.

کیفیت و جنس فیلتر مورد استفاده: در روش‌های تهیه قهوه فیلتری امکان ته‌نشین شدن قهوه پایین است، چون یک فیلتر بر سر راه قهوه استخراج شده وجود دارد. اما حواس‌تان باشد که احتمال بروز این مشکل در روش‌های فیلتری صفر نیست و علاوه بر مهارت باریستا به کیفیت، طراحی و جنس فیلتر بستگی دارد. ممکن است به دلیل طراحی نامناسب و ریز نبودن سوراخ‌های فیلتر (خصوصا فیلترهای پارچه‌‌ای و فلزی و حتی فیلترهای کاغذی بی‌کیفیت و ارزان) مقداری از پودر قهوه به فنجان شما راه پیدا کند.

یک پیشنهاد خواندنی: تفاوت انواع فیلترهای کاغذی بر کیفیت قهوه دمی

پیستون بی‌کیفیت ابزار دم‌آوری: این مشکل خصوصا زمان استفاده از فرنچ پرس به وجود می‌آید. بدین صورت که اگر مش یا پیستون ابزار شما ضعیف باشد و خیلی آسان گیر کند، در نتیجه پودر قهوه بیشتری را به فنجان راه می‌دهد.

هم زدن و نحوه ریختن آب در پروسه دم‌آوری: نحوه هم زدن و اضافه کردن آب به قهوه در میزان ته‌نشین شدن آن خیلی تاثیر دارد. مثلا اگر آب را با سرعت بالایی در فنجان بریزید یا اگر قهوه را خیلی شدید هم بزنید ممکن است جریان و حرکت آرام  و معمول پودر/دانه قهوه را بر هم بزنید و در نهایت پودر قهوه بیشتری کف فنجان‌تان ببینید.

کیفیت آب مورد استفاده: اگر از آب شیر برای دم‌آوری قهوه استفاده می‌کنید، به دلیل وجود مواد معدنی در آن احتمال رسوب گرفتن دستگاه یا ابزار شما بالاتر می‌رود. در نهایت میزان بیشتری از پودر قهوه به فنجان راه پیدا می‌کند.

کیفیت و تازگی قهوه: دانه‌های قهوه بی‌کیفیت نرم‌تر هستند و آسیاب آن راحت‌تر انجام می‌شود. به همین خاطر دانه‌های قهوه از حد معمول ریزتر می‌شود و در نهایت از فیلتر قهوه عبور می‌کند و مقدار زیادی از آن را در کف فنجان‌تان پیدا می‌کنید.

راهکارهای کاهش ته‌نشین شدن قهوه

برای کاهش احتمال ته‌نشین شدن قهوه پیشنهاد می‌کنیم نکات زیر را رعایت کنید:

• قبل از استفاده از پیستون اجازه دهید که دانه‌های قهوه بعد از دم‌آوری کمی ‌در دستگاه استراحت کند.
• از دو فیلتر فلزی به صورت همزمان استفاده کنید.
• از آب با کیفیت برای تهیه قهوه استفاده کنید و آن را به آرامی ‌به قهوه اضافه کنید.
• از سایز سابه قهوه مناسب، با کیفیت و متوازن استفاده کنید.
• ابزار تهیه قهوه و فیلتر کاغذی با کیفیت تهیه کنید.
• مهارت‌تان در تهیه قهوه با ابزارهای فیلتری و روش‌های غوطه‌ورسازی را بهبود دهید.

نکته طلایی:

به جای اینکه دنبال خرید قهوه ارزان باشید، بهتر است به خرید قهوه باکیفیت و تازه فکر کنید. قهوه‌های ارزان معمولا قدیمی، با سابه نامتوازن، متغییر و با طعم کهنگی هستند که هم طعم قهوه شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و  احتمالا مقدار زیادی از آن را در کف فنجان‌تان پیدا می‌کنید.

آیا خوردن تفاله قهوه بی‌خطر است؟

بسیاری از افراد بعد از مواجه شدن با تفاله قهوه ته فنجان، این سوال در ذهن‌شان شکل می‌گیرد که آیا قهوه ته‌نشین شده را می‌توان خورد؟ در کل، خوردن تفاله قهوه به صورت مستقیم مشکلی برای سلامتی فرد ایجاد نمی‌کند، اما برای اینکه تصمیم بگیرید که می‌خواهید این تفاله‌ها را بخورید یا نه باید بررسی کنید که آیا خوردن آن مزیت مهمی ‌دارد؟

مهم‌ترین مزیت تفاله قهوه این است که این تفاله‌ها هم سرشار از مواد مغذی مثل پتاسیم، آنتی اکسیدان و منیزیم است، اما باید در نظر داشته باشید که مقدار کمی‌ از آن در بدن جذب می‌شود. در مقابل، به دلیل بافت درشت دانه‌های قهوه، مصرف آن ممکن است باعث بروز مشکلات گوارشی مثل یبوست و حتی نفخ شود. علاوه بر این، وابسته به محل تولید و روش فرآوری خاص محصول قهوه، ممکن است ردی از آفت و یا مواد شیمیایی روی آن باشد.

دانه‌های قهوه‌های دیکف حتی پس از دم‌آوری هم مقداری کافئین دارد و برای افرادی که به شدت نسبت به کافئین حساس هستند مشکل‌ساز می‌شود. با وجود اینکه مصرف تفاله قهوه سمی ‌نیست اما معایب استفاده از آن به مزیت‌هایش می‌چَربَد. توصیه می‌شود که به جای مصرف مستقیم تفاله قهوه از آن به عنوان لایه‌بردار طبیعی پوست، کمپوست خاک گیاهان یا حتی در رسپی نان و کیک استفاده کنید.

یک پیشنهاد خواندنی: آیا قهوه دم‌شده مانده قابل خوردن است؟

و در آخر

دیدن قهوه ته‌نشین شده کف فنجان خیلی تجربه خوشایندی نیست، اما این مشکل تا حدی در برخی از روش‌های دم‌آوری، خصوصا روش قهوه‌ ترک، طبیعی به نظر می‌رسد. البته شاید انتظار این را نداشته باشیم که در یک کافه خوب تفاله قهوه زیادی را کف فنجان‌مان ببینیم، چون این مساله به دلیل مشکل در روند و یا حتی ابزار دم‌آوری بوجود می‌آید که در بالا به عوامل اصلی آن اشاره کرده‌ایم.